Biodibertsitatearen kontserbazioa, gure espazio fisikoaren kudeaketa estrategikoa
Bilbo Handia, orain Bilbo metropolitarra deritzona, Nerbioiko estuarioan edo Biboko Itsasadarrean zehar eraikitako hiri eremua da, gure historian garrantzi handia duen espazio geografikoa. Gizakiaren jarduera etengabea izan da eremu horretan; baliabide naturalei eman zaie lehentasuna: lur azpikoak zein lur gainekoak, uretakoak zein lehorrekoak, eta biologikoak zein materialak.
Hiri egitura espazio fisiko horren luze-zabalean hedatzen da, eta okupatu eta aldatu egiten du, gure ingurune naturalaren transformazioa eragin duen mendetako prozesu baten bidez. Ondorioz, berdeguneen mosaiko batera murriztu da, naturaltasun handiagokoak edo txikiagokoak. Onartuta dago berdeguneen sare hori mantentzea, baita handitzea ere. Orain ulertzen dugu naturaltasunaren balioa, naturaren balioa eta noizean behin naturan murgiltzeko beharra, berriro ere jatorrizko iraganarekin koherenteago sentitzeko. Baina gaur egun badakigu ez dela nahikoa espazio horiek handitzea, baldin eta handitze hori ez badator bat espazio horien kalitate handiarekin. Naturguneen kalitatearen balio hori bertan dauden elementuen (habitatak, espezieak) osaeraren eta elementu horien arteko erlazio ekologikoen egituraren araberakoa da. “Azpiegitura” horri (gaur egun azpiegitura berdea deitzen zaio) ekin nahi izan zaio 2015eko Nazio Batuen foroan Garapen Jasangarriko Helburuak onartu ondoren bultzatutako biodibertsitatea kudeatzeko eta kontserbatzeko estrategietatik.
Horri dagokionez, Bizkaiko Lurralde Historikoak 2015etik dauka “Bizkaian biodibertsitatea babestu, hobetu eta kudeatzeko estrategia”. Bestalde, Eusko Jaurlaritzak 2016an jarri zuen abian “Euskal Autonomia Erkidegoko Biodibertsitatearen Estrategia 2030”, natura ondarearen arloko lehentasunak eta konpromisoak ezartzen dituena, eta Nazio Batuen 2030 Agendaren 15. helburuarekin lerrokatzen dena. Era berean, Europako Batzordeak 2020ko maiatzean aurkeztu zuen “Biodibertsitateari buruzko 2030erako EBren estrategia: fauna eta flora babestea” izenburuko txosten berria, Parlamentuaren eskaerei jarraituz. Urte bereko urtarrilean, biodibertsitatearen galeraren kausa nagusiak identifikatzea eta legezko helburu lotesleak ezartzea eskatu zuen estrategia horrek.
Eta hori guztia elementu natural bat babesteko planteamenduak, arriskuan jar ditzaketen giza ekintzen mugaketan oinarrituak, “zaharkituta” geratu direlako; ez planteamenduak okerrak direlako, nahikoak ez direlako baizik. Elementu horiek babesteko, gure hiri egituraren barruan duten egoera eta beste elementu batzuekin dituen harremanak aztertu behar dira; eta elkarrekin esku hartzeko aukerak baloratu behar dira, balio erantsi handiagoko emaitza garbia lortzea ahalbidetuko duten estrategia askotatik abiatuta.
Helburu horiekin, ekainean Europar Batasuneko Natura Lehengoratzeko Lege berria onartu zen. Araudi horren helburua da kontinente osoan ingurumen babesa bultzatzen jarraitzea, duela 30 urte Natura 2000 Sarea sortu eta habitat naturalak birgaitu ondoren, horien %80 egoera txarrean daudelako gaur egun. Biodibertsitatean aberatsak diren ekosistemak bermatzea eta klima aldaketari aurre egitea berez elkarri lotuta dauden erronkak dira, eta dagoeneko gure lan agendetan jasota daude. Natura eta bertan oinarritutako irtenbideak, hala nola karbono erreserba naturalak eta karbono hustubide naturalak, funtsezkoak izango dira krisi klimatikoari aurre egiteko. Horren barruan sartzen da hezeguneak, ibaiak, basoak, belardiak eta hiri eta itsas ekosistemak lehengoratzea, baita bertan dauden espezieak ere. Izan ere, lehengoratze horrek biodibertsitatea handitzen, naturak eskaintzen dizkigun ekosistema zerbitzuak kontserbatzen, berotze globala mugatzen eta gure gizartearen erresilientzia indartzen lagunduko du. Horrela, onartzen da kontserbazio egoera onean dagoen natura lurraldeko eremu gehiagotan egon behar dela, ez bakarrik giza presentzia txikiagoa duten eremuetan. Horrela, hirien birnaturalizazioa bilatzeko helburu espezifikoak kontuan hartzen dira orain; eta azpiegitura berdearen bidez, 2050erako eremu naturalak %5 handitzea sustatzen da, baita hiriko zuhaitzak ere.
Lege berri honek dakarren aldaketa esanguratsua da, are gehiago aurreko estrategien planteamenduekin lanean ari garenean. Erronka handia da Bilbo metropolitar honentzat, naturaren zaharberritzean profesional berrien parte-hartzea, gure erakundeen lidergoa eta herritarren inplikazioa sustatu beharko dituelako.
Alberto Aguirre
Euskadiko Biologoen Elkargo Ofizialeko dekanordea
