Gobernantza metropolitarreko tresna berriak: elkarlaneko zirkuluak
Bilbo metropolitarra ia milioi bat biztanleko hiri errealitatea da. Hogeita hamar udalerrik baino gehiagok osatzen dute, eta azken 40 urteetan Europa mailan horren parekorik aurkitzea zaila den eraldaketa prozesua bizi izan dute. Udalerri horiek Nerbioi-Ibaizabal itsasadarrean eta Abrako badian zehar biltzen dira. Bilboko hiriburuaren zentraltasuna eta indarra eztabaidaezina da kultura, enpresa, unibertsitate eta zuzkidura ikuspegitik, baina gainerako udalerriek ez dute atzean geratu nahi izan, eta horiek guztiek pixkanaka beren zentralitateak indartu dituzte.
Udalerri horietako askok aspaldi utzi zioten lotarako hiriak edo fabrika eremu hutsak izateari. Horiek guztiek, garrantzi handiagoarekin edo txikiagoarekin, orekaz uztartzen dituzte gaur egun jarduera ekonomikoa, soziala eta kulturala eta beharrezko bizitegi funtzioa. Eta horietako askok, gainera, hiri handietakoak izan ohi diren ekipamenduak dituzte, eta horiek osatzen duten metropoli errealitateari etekina ateratzen diote. Industria jardueratik (eta portuko jardueratik ere) hasita, azoka eta erakusketak, hiri inguruko merkataritza, zentro eta parke teknologikoak, unibertsitate publikoaren campus nagusia eta ekipamendu zein hornidura kopuru handia metropoli-ingurunean zehar banatzen dira. Egoera horri esker, gaur egun konurbazio deszentralizatua eta polizentrikoa dugu neurri handi batean. Eta, ondorioz, nahiko orekatua da.
Eginkizunen eta zuzkiduren banaketa horren ondorioz, edozein pertsona udalerri batean bizi daiteke eta eguneroko bizitzan beste udalerri batera joan daiteke lan egitera, ikertzera, ikastera, ondasun eta zerbitzuez hornitzera, kultura kontsumitzera, naturaz gozatzera edo, besterik gabe, sozializatzera. Hiriarteko errepide sareak eta metropoliko garraio publikoaren sareak lehiakorrak izaten jarraitzen dute eta, agortze sintoma batzuekin, hiriarteko mugikortasun prozesu eta metropolien arteko elkarrekintza prozesu geldiezina jasaten dute. Metropolian esperientzia partekatu mordoa dago.
Paradoxikoki, erakundeen mailan, azken urteotan nolabaiteko zailtasuna antzeman da udalerrien arteko interakzio eta koordinazio prozesuei ekiteko. Baliteke Bilbo metropolitarraren ezaugarria den udal anitzeko errealitateak udalerrien artean erabaki bateratuak hartzea espezifikoki ez bultzatzea, eta gobernantza partekatuak zalantzarik gabe ekartzen dituen sinergiak behar bezala aprobetxatzea ez ziurtatzea. Ildo horretan, gaur egun ibilbide bat dago udalaz gaindiko hirigintza prozesuei elkarlanean ekiteko, baita zerbitzu publikoak ematen laguntzeko edo tokiko errealitatea gainditzen duten erronka komunak (ekintza klimatikoa, trantsizio ekologikoa, erronka demografikoa edo garapen teknologikoa) elkarrekin gainditzeko ere.
Puntu horretan sortu zen erakundeen arteko gobernantza berrasmatzeko eta maila anitzeko lankidetza eredu berriak esperimentatzeko beharra, antolakuntza sare eta egitura berritzaileak ezarriz, metropoliko edo udalez gaindiko lankidetza zirkulu gisa. Ezagutzak trukatzea, lankidetza aukerak kudeatzea eta erronka komunei aurre egiteko ahaleginak koordinatzea helburu duten laborategi, aholku edo partzuergo kolaboratiboen itxura hartzen duten zirkuluak dira. Lankidetzako gune egonkorrak hirigintzan, ekonomian, industrian, ekintzailetzan, kulturan, hezkuntzan, teknologian, energian, klima edo gizarte ekintzan. Metropoli inguruko udalerrien arteko lankidetzako eta interdependentziako goranzko prozesu baten katalizatzaile gisa jarduten duten baterako lanerako mekanismoak.
Gune horien bidez, udalerriek elkarlanean lan egiten dute proiektu partekatuak garatzeko, baliabideak optimizatuz eta eraginkortasun eta perspektiba handiagoa ziurtatuz. Horrez gain, lankidetza gune horiek balio dute, halaber, udalerrien arteko elkartasuna bultzatzeko, desberdintasun sozioekonomikoak gainditzeko eta garapen jasangarria eta inklusiboa sustatzeko, Bilbo bateratu batean.
Hiria egiteko modu berri bat da, “hiri handia” egiteko modu bat, tokiko erakundeak ahaldunduz, erabakiak hartzeko eta lankidetzan kudeatzeko ahalmen berrien bidez. Hori guztia, erronkei lehen pertsonan aurre egin ahal izateko hiri handi baten parte izateak eskaintzen dituen aukerak aprobetxatzen dituzten bitartean.
Carlos Cuerda
Ekonomista eta Naiderreko bazkidea
